اجتناب پذیری تبلور و شکرک عسل
به هر حال باید دانست که در دنیا عسلی نیست که دیر یا زود به مرور زمان در اثرماندن متبلور نشود .این تغییر حالت فیزیکی بدون اینکه تاثیری در کیفیت عسل داشته باشد پدید می آید. مصرف کننده بنا به سلیقه خود می تواند یا آن را به صورت بلور (رس زده )مصرف کند یا با مایع کردن مجدد آن را بصورت اذل درآورد. عسلی که شکرک بزند حتما عسل خالص می باشد . و عسلی که شکرک نزند خالص یا ناخالص باشد. به طور کلی همهی عسل های خالص شکرک می زنند . ولی مدت لازم برای شکرک زدن عسل های مختلف با هم فرق می کند . (دکتر شهرستانی )
در ایران فقط عسل مایع بیشتر مورد قبول میباشد ولی در کشور های اروپایی عسل سفت (رُس زده) ، شکرک زده یا کِرمی (شبیه کارامل) را به عسل شفاف و روان ترجیح میدهند بر خلاف عقیده مصرف کنندهگان ایرانی که عسل شکرک زده را اصلا" نمیپسندند.
(معجزات درمانی عسل و انگبینها _محمود دریایی)
عسل معجزه طبیعت
عسل یک واژه عربی است که در فارسی آن را انگبین میگوند و عبارت است از شهد گلها که زنبور عسل توسط خرطوم کوچک که خود آن را مکیده و از راه دهان به کیسه بسیار کوچک خود مرسوم به کیسه عسلی وارد میکند وقتی میزان شهد جمع آوری شده به حدود 40 میلی گرم رسید گلها را رها کرده و به سمت کندو پرواز میکند. جالب اینکه برای تهیه یک کیلو عسل، زنبور باید شهد 20 میلیون گل را جمعآوری و به کندو حمل کند. جالبتر اینکه زنبور عسل خاصیت « ثابت گلی » دارد. یعنی تا وقتی که مشغول جمعآوری شهد یک گل است روی سایر گلها نمی نشینند .
زنبور عسل پیش از رسیدن یه کندو در بین راه مقداری از آب شهد را جذب میکند و چون شهد گلها حاوی 50 تا80 درصد آب است، با عمل میزان رطوبت عسل را به حدود 17 تا حداکثر 25 درصد میرساند یعنی حدودا" از هر سه گرم شهدی که زنبور عسل به کندو می آورد، یگ گرم عسل به دست می آید. البته عسل مناطق شمالی کشور به علت بالا بودن رطوبت هوا از آب بیشتری برخوردار است و لذا آبکی میباشد ولی عسل مناطق کوهستانی از آب کمتری برخوردار می باشد. زنبور عسل آنزیم دیاستازی به نام اینورتاز را نیز به شهد اضافه میکند که این آنزیمها به همراه مواد قندی و نشاستهایی که چهار پنجم وزن عسل را تشکیل میدهد عامل اصلی متبلور شدن یا شکرک زدن عسل به شمار میروند. لذا این باور که عسل غیر طبیعی شکرک میزند صحیح نیست. بلکه دلیل متبلور شدن و رسوب دادن عسل طبیعی وجود دیاستاز و همچنین کربوهیدراتها میباشد. دیاستاز ذرات خیلی ریز عسل را به خود جذب کرده و باعث تهنشین شدن آن میشود. مقدار گلوکز عسل هر چه بیشتر باشد زودتر متبلور و ته نشین میشود. این خاصیت فقط در عسلهای طبیعی و غیر تقلّبی دیده میشود؛ زیرا تنها عسلهای طبیعی حاوی دیاستاز هستند. مدت زمان شکرک زدن یا متبلور شدن عسل بسته به نوع گل، متفاوت است و حتی در مورد عسل اقاقیا به 4 سال هم میرسد. در کشور های اروپایی عسل سفت شده و متبلور شده را بیشتر میپسندند. دکتر نعمت الله شهرستانی استاد زنبورداری میگوید: وقتی که عسل رسوب میکند حتما" سالم و طبیعی است ولی اگر رسوب نکند میتواند طبیعی یا غیر طبیعی باشد که تشخیص آن به عهده آزمایشگاه است و در آنجا میزان دیاستاز را اندازهگیری میکنند. طبیعی است. که عسل تقلبی که از شکر درست شده باشد دیاستاز ندارد.
تشخیص عسل طبیعی و غیر طبیعی از طریق مزه کردن غیر ممکن است برای مصرف کننده یک راه بیشتر وجود ندارد و آن هم استفاده از ابزارهایی است که بدن در اختیارش گذاشته است. با چشمانش شکل ظاهری عسل را ارزیابی می کند و با بینیاش آن را بو میکند و یا با زبانش آن را مزه می کند. اگر مجموعه خصوصیات باب طبعش بود و اگر عسل عطر و طعم گلها را داشت؛ آن عسل واقعی است و ارزش آن را دارد که بهایش را در حد معقول بپردازد . لازم به ذکر است مزه، رنگ، عطر و بوی عسل فقط مربوط به گل هر منطقه می باشد و به نژاد زنبور عسل بستگی ندارد. نوع نژاد فقط در پر کاری و کم کاری تاثیر دارد .
همانطور که قبلا" اشاره شد چهار پنجم وزن عسل را کربوهیدرات ها تشکیل میدهند و بقیه آن عبارت است از: پروتئین، املاح معدنی، عناصر معطر، آنزیمها، ویتامینها، گرده گل و آب. هر 100 گرم عسل 330 کیلوکالری انرژی تولید میکند. لذا عسل ، غذایی مقوی و انرژی زا است و به کمک دیاستازهایش چربیهای اطراف قلب را آب میکند به همین دلیل مصرف آن به سال خوردگان و بیماران قلبی توصیه می شوند.